Diyabet hastalığı, vücutta hormon insulin eksikliği veya insülin direncinin sonucu olarak oluşan bir endokrin bozukluktur. Insulin hormonu, vücutta glikozun (şeker) kullanımını sağlar ve kanda glikoz seviyesini düzenler. Diyabette, insulin üretimi azalmış veya vücut hormonun etkisinden dirençli hale gelmiş olabilir. Bu durumda, kanda glikoz seviyesi yüksek kalır ve vücut hücreleri glikozu yeterince kullanamaz.
Diyabet tip 1, genellikle çocukluk ve erken gençlik döneminde ortaya çıkan ve çoğunlukla genetik yatkınlık gerektiren bir tiptir. Bu tip diyabette, vücut kendi beyincik hücrelerini yok eder, bu nedenle insülin üretimi durur.
Diyabet tip 2 ise genellikle yaşlılık döneminde ortaya çıkan ve obezite, aşırı alkol tüketimi ve hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörlerle ilişkili olan bir tiptir. Bu tip diyabette, vücut hormonun etkisinden dirençli hale gelir, bu nedenle hormonun etkisi azalır ve kanda glikoz seviyesi yüksek kalır.
İçindekiler
Diyabet tip 1 ve tip 2 arasındaki farklar nedir?
Diyabet tip 1 ve tip 2 arasındaki en önemli fark, vücudun insulin üretiminde meydana gelen bozukluktur.
Diyabet tip 1, vücudun kendi beyincik hücrelerini yok etmesi nedeniyle ortaya çıkar. Bu nedenle, vücut insulin üretecek hücre kalmadığı için insülin eksikliği meydana gelir. Bu tip diyabette, vücut doğal olarak üretilmeyen insülinin yerine, doktor tarafından verilen insülin enjekte edilir.
Diyabet tip 2 ise vücut hormonun etkisinden dirençli hale gelmesi ile ortaya çıkar. Bu tip diyabet hastalığında, vücut hala insülin üretebilir ancak hormonun etkisi azalmıştır. Bu nedenle, vücut glikozu yeterince kullanamaz ve kanda glikoz seviyesi yüksek kalır. Diyabet tip 2 genellikle obezite, yemek alışkanlıkları, hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörlerle ilişkilidir. Bu tip diyabette tedavi öncelikle sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile başlar, ilaç tedavisi veya insülin enjeksiyonu gerekebilir.
Diyabetin belirtileri ve erken tanı
Sık idrara çıkma: Diyabette glikoz seviyesi yüksek olduğu için vücut suyu atmak ister ve idrar yoluyla atar.
Açlık: Diyabette hücreler glikozu yeterince kullanamadığı için vücut enerji ihtiyacını karşılamak için açlık hissi yaşar.
Susuzluk: Diyabette sık idrar yoluyla su atıldığı için susuzluk hissi oluşur.
Yorgunluk: Diyabet hastalığının hücreler glikozu yeterince kullanamadığı için vücut enerji ihtiyacını karşılamakta zorlanır ve yorgunluk hissi yaşar.
Ağırlık kaybı: Diyabette vücut enerji ihtiyacını karşılamak için yağ depolarını kullanır ve ağırlık kaybı yaşanabilir.
Kuru cildi: Diyabette sık idrar yoluyla su atıldığı için cildin nem seviyesi azalır.
Enfeksiyonlar: Diyabette vücudun savunma mekanizması zayıfladığı için enfeksiyonlar daha sık oluşur.
Ağrılı duyarlılık: Diyabet hastalığının kronik olarak yüksek glukoz seviyeleri sonucu sinirlerde hasar oluştuğu için ağrılı duyarlılık yaşanabilir.
Diyabet hastalığı erken tanı edilirse daha etkili tedavi edilir ve komplikasyonlar önlenebilir. Ailesinde diyabet olanlar, obez veya hareketsiz bir yaşam tarzı olanlar, yaşlılar veya yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi risk faktörleri olanlar daha sık tarama yaptırmalıdır. Tarama yapmak için kan şekeri testi veya glukoz tolerans testi yaptırabilirsiniz.
Diyabet hastalığının kontrolü ve tedavisi
Diyabetin kontrolü ve tedavisi, vücudun kanda glikoz seviyesini düzenlemek için yapılan çalışmalardır. Tedavi, kişinin yaşam tarzı, diyabet tipi ve komplikasyonlarına göre değişebilir.
Diyabet tip 1 için tedavi, insülin enjeksiyonları ile yapılır. Bu tip diyabet hastalığında vücut kendi insülin üretemez, bu nedenle doktor tarafından verilen insülin enjekte edilir.
Diyabet tip 2 için tedavi, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile başlar. Bu tip diyabet hastalığı vücut hormonun etkisinden dirençli hale gelmiştir, bu nedenle hormonun etkisi arttırmak için sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önemlidir. Ayrıca ilaç tedavisi veya insülin enjeksiyonu gerekebilir.
Diyabetin kontrolü için şunlar yapılmalıdır:
Sağlıklı beslenme: Diyabetli kişiler için sağlıklı beslenme önemlidir. Diyabetli kişiler, düzenli aralıklarla ve az miktarda yemeğe özen göstermeli, yüksek karbonhidrat içeren yiyeceklerden kaçınmalıdır.
Fiziksel aktivite: Diyabetli kişiler için fiziksel aktivite önemlidir. Haftada en az 30 dakika fiziksel aktivite yapmalıdır.
Kan şekeri takibi: Diyabetli kişilerin kanda glikoz seviyelerini sık sık takip etmeleri gerekir.
Kontrol kontrolleri: Diyabet hastalığı olan kişilerin doktorlarının kontrolünde sık sık kontrol kontrolleri yaptırmaları gerekir.
Risk faktörlerini azaltmak: Diyabetli kişiler, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi risk faktörlerini azaltmalıdır.
Diyabetin kontrolü ve tedavisi, kişinin yaşam tarzına ve diyabet hastalığı tipine göre değişebilir. Ancak önemli olan, kişinin kontrol altında tutması ve tedaviye uymasıdır.
Diyabetin uzun vadeli komplikasyonları
Diyabet, uzun vadeli olarak birçok komplikasyona neden olabilir. Bu komplikasyonlar, diyabetin kontrol altında tutulmaması veya tedaviye uymaması sonucu ortaya çıkar.
Kornea hastalığı: Diyabet, göz içi basıncını etkileyebilir ve kornea hassasiyetini azaltabilir. Bu nedenle diyabetli kişilerde kornea hastalığı daha sık görülür.
Nefropati: Diyabet, böbrekleri etkileyebilir ve böbrek fonksiyonlarını bozabilir. Bu nedenle diyabetli kişilerde nefropati daha sık görülür.
Neuropati: Diyabet, sinirleri etkileyebilir ve sinir hassasiyetini azaltabilir. Bu nedenle diyabetli kişilerde neuropati daha sık görülür.
Kardiyovasküler hastalık: Diyabet hastalığı, kalp ve damar sağlığını etkileyebilir ve kardiyovasküler hastalıklara neden olabilir.
Retinopati: Diyabet, göz içi basıncını etkileyebilir ve retina hassasiyetini azaltabilir. Bu nedenle diyabetli kişilerde retinopati daha sık görülür.
Amputasyon: Diyabet, vasküler hastalıklara neden olabilir ve dolaşım sistemi etkilenebilir. Bu nedenle diyabetli kişilerde amputasyon daha sık görülür.
Depresyon: Diyabet hastalığı, kişinin yaşam kalitesini etkileyebilir ve depresyon oluşmasına neden olabilir.
Diyabetin uzun vadeli komplikasyonlarını önlemek için, diyabetin kontrol altında tutulması ve tedaviye uymak önemlidir. Ayrıca sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite, kontrol kontrolleri ve risk faktörlerinin azaltılması önemlidir.
Dengeli Beslenme Neden Önemlidir?
Diyabetli bireyler için sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önerileri şunlardır:
Sağlıklı beslenme: Diyabetli bireyler için sağlıklı beslenme önemlidir. Diyabetli bireyler, düzenli aralıklarla ve az miktarda yemeğe özen göstermeli, yüksek karbonhidrat içeren yiyeceklerden kaçınmalıdır. Önerilen yiyecekler arasında sebzeler, meyveler, tam tahıllar, proteinler ve sağlıklı yağlar yer alır.
Fiziksel aktivite: Diyabetli bireyler için fiziksel aktivite önemlidir. Haftada en az 30 dakika fiziksel aktivite yapmalıdır. Önerilen aktiviteler arasında yürüyüş, koşu, bisiklet, yüzme, dans gibi aerobik aktiviteler yer alır.
Düzenli ara öğünler: Diyabetli bireylerin, düzenli aralıklarla ve az miktarda yemeğe özen göstermeleri önemlidir. Bu, kanda glikoz seviyelerinin dengede kalmasını sağlar.
Konsantre protein alımı: Diyabetli bireyler için protein alımı önemlidir. Protein, karbonhidratların yavaş sindirimini sağlar ve kanda glikoz seviyelerinin yükselmemesine neden olur.
Kontrol edilmiş karbonhidrat alımı: Diyabetli bireyler için karbonhidrat alımı önemlidir. Kontrol edilmiş karbonhidrat alımı, kanda glikoz seviyelerinin yükselmemesine neden olur.
Yağ alımını azaltmak: Diyabetli bireyler için yağ alımını azaltmak önemlidir. Yağ alımını azaltmak, kalp ve damar sağlığını korur ve kilo kontrolünü sağlar.
Yeterli su tüketmek: Diyabetli bireyler için su tüketimi önemlidir. Su, vücudun ihtiyaç duyduğu mineralların ve elektrolitlerin dengelenmesini sağlar ve idrar yoluyla atılan glikozun miktarını azaltır.
Alkol kullanımını sınırlamak: Diyabetli bireyler için alkol kullanımını sınırlamak önemlidir. Alkol, kanda glikoz seviyelerini etkileyebilir ve karın ağrısı, halsizlik, karın şişliği gibi yan etkilere neden olabilir.
Doktorunuza danışın: Diyabetli bireyler için beslenme ve fiziksel aktivite önerileri kişiye özel olabilir. Doktorunuzla konuşarak en uygun önerileri alabilirsiniz.
Sigara ve tütün kullanımını bırakmak: Sigara ve tütün kullanımı diyabetin kontrolünü zorlaştıran bir faktördür, ayrıca kardiyovasküler sağlık ve diğer sağlık sorunlarına neden olur.
